JV Barcia (sociaal activist): "Het energiemodel kan niet in handen zijn van een oligopolie, maar in handen van de burgers."

Karina Godoy

Madrid, (EFEverde). - José Vicente Barcia, al sinds zijn adolescentie een verdediger van de natuur, is van milieu- en vredesactivisme overgestapt naar een professionele inzet voor internationale samenwerking, hernieuwbare energie en overheidsbeleid. Nu zet hij een volgende stap met Guardabosques, een initiatief dat restauratie van landelijk erfgoed, bosbehoud en ecosociale training met wortels in de regio combineert.

In gesprek met EFEverde reflecteert Barcia op de rol van bossen als gemeenschappelijk goed; de mensenrechtensituatie in Latijns-Amerika, de regio waar zij een deel van haar carrière heeft ontwikkeld; de uitdagingen van de ecologische transitie; en de noodzaak om opnieuw verbinding te maken met plattelandsgemeenschappen om de klimaatcrisis op lokaal niveau aan te pakken.

Hoe is het Boswachtersproject ontstaan en wat zijn de werkterreinen?

Het is ontstaan uit een persoonlijke band met de Ribeira Sacra: de behoefte om een verwoest dorp, Donelle, te restaureren en om te vormen tot een ruimte voor opleidingen op het gebied van mensenrechten, ecologie, sociale economie, feminisme en cultuur.

Het project bestaat uit drie onderdelen: een trainingscentrum, een accommodatie op het platteland en een restaurant.

Geleidelijk aan kochten we ook de omliggende bossen en weilanden.

Hoe betrekt u de lokale gemeenschap en hoe werkt u met haar samen?

De hotels en landhuizen die daar als paddenstoelen uit de grond schieten, verdrijven de lokale bevolking om hun zaak over te nemen. Bij ons is het precies het tegenovergestelde.

We hebben twee herders die vrij rondlopen, van wie er één Cachena-koeien houdt, die oorspronkelijk uit dit gebied komen, en een kudde van 500 schapen. We hebben afgesproken dat zij ons gebied zullen blijven hoeden.

We gaan daar niet heen om te koloniseren, we gaan daarheen om de ruimte te bewonen en om te luisteren en van de mensen daar te leren.

Welke middelen worden gebruikt om de boswachters te financieren?

De financiering is drieledig. Ecooo, een coöperatie voor sociale en solidaire economie, zet zich in voor overheidssteun, zoals het Perte II-energie-efficiëntieprogramma.

De derde economische tak bestaat uit degenen die betalen om deel te nemen aan de cursussen en degenen die zich inschrijven. De bijdrage begint bij € 100; individuen investeren, maken winst en kunnen hun geld binnen drie jaar terugverdienen.

Wat is uw beoordeling van de cursussen die u hebt gegeven?

Het is een ervaring die ons leert dat mensen behoefte hebben aan plekken van kennis, maar ook van hoop.

We kunnen niet voortdurend benadrukken dat we aan het vallen zijn, maar we moeten juist ruimte creëren voor ontmoeting, dialoog en alternatieven. Daar komen we sterker uit, met meer verlangen en meer enthousiasme.

We hebben bijna 15 cursussen gegeven, waaraan meer dan 200 mensen uit heel Spanje hebben deelgenomen, waaronder wetenschapper Fernando Valladares, antropoloog Yayo Herrero, acteur Pepe Villuela, filosoof Amador Fernández Sabater en dichteres Laura Casielles. Ze zijn voor iedereen toegankelijk.

Forest Rangers, het ecosociale project voor opleiding en natuurbehoud, viert zijn eenjarig bestaan.

Energietransitie

Wat is uw ervaring op het gebied van hernieuwbare energie? Wat is uw mening over de richting die Spanje kiest in de energietransitie?

Het is urgenter dan ooit om het energiemodel te veranderen. Maar dat energiemodel kan geen energiemodel zijn dat wordt aangestuurd door grote bedrijven, aangestuurd door het oligopolie van de elektriciteitssector. Het moet een door burgers aangestuurd energiemodel zijn, aangestuurd door de publieke sector.

Energie is een mensenrecht en kan daarom niet onderhevig zijn aan de grillen van neoliberale economische concurrentie.

En hoe denkt u dat publieke instellingen deze rechten kunnen garanderen?

Tegenwoordig tonen zogenaamde "gemeenteraden van verandering" duidelijk de betrokkenheid van specifiek beleid bij de realisatie van burgerrechten. Rechten zijn geen woorden; het zijn dagelijkse praktijken, en er moet een poging worden gedaan om universele waarden en territorialiteit te verbinden met de implementatie van concreet beleid.

Het is essentieel dat de verschillende overheden, op lokaal, regionaal en nationaal niveau, betrokken worden bij het vinden van oplossingen. Er zijn indrukwekkende voorbeelden en er zijn ronduit rampzalige. De achterstand van de Gemeenschap van Madrid in de strijd tegen klimaatverandering en voor een gezonder en duurzamer milieu is duidelijk.

Welke rol speelde politieke wil volgens u op het gebied van bestuur bij de implementatie van veranderingsmaatregelen?

Ik was stafchef van de gemeenteraad van Cádiz, vicevoorzitter van het Congres van Afgevaardigden en werkte in het team van minister van Wetenschap en Innovatie, Diana Morán. Als er politieke wil is, zijn alle goede dingen mogelijk.

Ik herken veel van de maatregelen die in Cádiz zijn genomen. Zo was het bijvoorbeeld niet legaal om je watertoevoer thuis af te sluiten als je kon aantonen dat je de kosten niet kon betalen, omdat het een mensenrecht is dat je niet kunt betalen.

En hetzelfde gebeurde met energie. Ik was vooral betrokken bij alle energiebeleidsmaatregelen, bij de sociale band van Cádiz, die een voortrekkersrol speelde in de verandering van de andere gemeenten.

En welke projecten van de sociale coöperatie Ecooo, waarvan u deel uitmaakt, zijn succesvol en kunnen worden nagevolgd?

Ecooo heeft de grootste zonnewijk van heel Europa gepromoot, in Rivas Vaciamadrid.

Meer dan 500 gezinnen hebben zonnepanelen op hun daken geïnstalleerd. Dit betekent een lagere CO2-uitstoot, een effectieve strijd tegen klimaatverandering en economische besparingen. We nemen de energie uit handen van het oligopolie en geven deze aan verantwoordelijke burgers.

Latijns-Amerika

Je hebt ook in Zuid-Amerika gewerkt, in landen als Paraguay en Brazilië. Welke projecten zou je willen uitlichten?

Jarenlang heb ik voornamelijk gewerkt met zwaar onderdrukte gemeenschappen in het Amazonegebied en het noordoosten. Mijn werk richtte zich op het ontwerpen van strategieën voor geweldloos verzet in contexten van extreem geweld, samen met de Peace and Justice Service (SERPAJ) en de Beweging voor Gewetensbezwaren. We bevorderden processen van democratische dialoog en verdedigden altijd het recht van inheemse volken op bestaan, compensatie en erkenning.

Voor mij zijn deze gemeenschappen door hun dagelijkse levens een bewijs dat het mogelijk is om op een duurzame manier in de wereld te leven. Zonder ze te idealiseren, maar door hun waarde te erkennen.

Hoe zou u vanuit uw perspectief de huidige situatie beschrijven waarin inheemse gemeenschappen te kampen hebben met problemen zoals monocultuur en het verlies van hun territoria?

Inheemse gemeenschappen blijven territoria en rechten verliezen, vaak zonder eigendomsrecht op hun land. Een duidelijk voorbeeld zijn sojabonen in Paraguay: massaconsumptie in het Westen voedt een roofzuchtig model dat grondwater verontreinigt en hele gemeenschappen verdrijft.

We leven in een bruut neokolonialisme waar niet langer het kruis en de vlag heersen, maar het meest meedogenloze kapitalisme. En al deze verwoesting zal een onaangename herinnering achterlaten voor het Westen, dat vroeg of laat zal moeten luisteren naar degenen die het heeft onderdrukt of uitgeroeid.

Wat vindt u in het algemeen van de uitdagingen waar Latijns-Amerika vandaag de dag mee te maken heeft?

Latijns-Amerika heeft, net als de rest van de wereld, te maken met een sterke golf van achteruitgang, een terugtrekking uit de democratie die grenst aan fascisme.

Verachtelijke figuren als Milley (Argentinië) of Trump (VS) doen ons geloven dat de democratie in gevaar is en dat we ervoor moeten vechten. Niet omdat we voor democratie willen vechten, maar omdat ze ons in een moeras drijven waar strijden voor democratie bijna een revolutionaire daad zal zijn.

Welke boodschap zou u tot slot, gebaseerd op uw ervaring met de kracht van collectieve actie, aan het publiek willen meegeven?

Ik zeg altijd: als verdriet een officieel mandaat is, is collectieve vreugde een prachtige vorm van ongehoorzaamheid. Alleen maar hopeloosheid overbrengen verlamt. We moeten handelen; fouten maken door iets te doen is beter dan ons erbij neerleggen en niets doen. Ik vecht niet alleen voor resultaten, maar omdat het een ethische plicht is. Deze strijd geeft betekenis aan mij, aan veel mensen, en aan alle sociale bewegingen en projecten van de solidaire economie die geloven dat het transformeren van de wereld mogelijk en urgent is.